U pomoravskom okrugu nalazi se gradsko naselje zvano Jagodina. Za šest vekova grad je imao tri imena: Jagodna, Jagodina i Svetozarevo. Jagodina je promenila ime u Svetozarevo, 22. septembra 1946. godine u spomen velikanu Svetozara Markovića. Odlukom građana 1992. godine vraćeno je staro ime.
Kroz razne istorijske spise, sačuvani su tekstovi da je postojala krčmarica Jagoda, smatra se da je Jagodina po njoj dobila ime. Meštani kažu da je preko dana služila goste a uveče posle ponoći, sa 40 razbojnika, pljačkala bogate karavane kraj Carigradskog druma. Legendama nema kraja!
Prvi pisani dokument koji govori da je Jagodina postojala je razrešnica koja je napisana 1399.godine. Dvorska kancelarija Despota Stefana Lazarevića dala je dubrovčaninu Živulinu Stanišiću, kada mu je prestala carinska služba u Srbiji. Ovaj dokument svedoči da je Jagodina, u to vreme, bila razvijeno naseljeno mesto. Sama činjenica da je mogla primiti državne službe govori da je Jagodina tada imala veći značaj od običnog naselja pored glavnog puta.
Kada se osvrnemo kroz vekove možemo uočiti da je naslje Jagodina od malog sela, koje je raslo iznad Crvenog brega, postala oblast razvijena u svakom smislu, od industrije do poljoprivrede. Cenjeni ljudi koji su živeli u ovom gradu, dali svoj pečat, koji su su doprineli da se ovo naselje istakne ili je narod samo želeo da se nekome divi a svakako treba istaći poznatog socijalistu Svetozara Markovića, po kome je ovaj grad nosio ime skoro 5 decenija.
Međutim, potisnuto je sećanje na tvorca srpske socijalističke misli jer mu je pre 15 godina srušena kuća koja je bila pod zaštitom države, sazidana je u 19. veku. Ulica je nosila njegovo ime a 46 godina i sam grad se zvao po poznatom socijalisti – Svetozarevo.
Rođen je u Zaječaru, od oca Radoja, načelnika, i majke Stane koji su imali još petoro dece, ćerke Katarinu, Persidu, Hristinu i Milicu i sina Jevrema. Nakon Radojeve smrti o deci se starala njegova druga supruga Marija-Maca.
Svetozar se od malena zanimao za politiku i književnost, da bi kasnije upisao fakultet u Petrogradu, kao stipendista srpske vlade. Kasnije je svoje školovanje nastavio u Cirihu.
Bio je primoran da napusti Rusiju jer se uključio u rad revolucionarnih sledbenika ruskog socijaliste Nikolaja Černiševskog. Nakon povratka u Švajcarsku opredeljuje se da proučava naučni socijalizam.
Kao veoma mlad i usijane glave napao je ceo državni sistem u Srbiji, a posebno birokratiju. Nakon ovoga ostaje bez stipendije i bez novčanih sredstava. Vraća se u Srbiju i počinje da izdaje list Radenik a kasnije i list Javnost, u Kragujevcu.
Od sedamdesetih godina 19. veka politički i kulturni život srpskog naroda temeljito se menja, pod uticajem Svetozara Markovića, koji je bio glavni kritičar svog doba. Prvi je uveo doktrinu socijalne reforme među Srbima. Verovao je da književnost treba aktivno služiti potrebama većine ljudi i baviti se osnovnim problemima svakodnevnog života.
Marković je oštro kritikovao i ondašnju proznu književnost, ali ni prema pesnicima onog doba nije bio popustljiv, kritikovao je Lazu Kostića, Đuru Jakšića, Jovana Jovanovića Zmaja, mada prema Zmaju je imao više obzira. Njegovi članci imali su veoma veliki uticaj na dalji tok razvoja srpske književnosti, a posebno na stvaralaštvo mlade generacije književnika.
Pod uticajem Černiševskog i Hercena, postaje pobornik realističnog književnog pravca i socijalistički teoretičar. Često je pisao o tadašnjim problemima države ali i o svakodnevnim pitanjima, o nacionalnim pitanjima, pravu, ekonomiji, ideologiji, književnosti. Obim njegovog interesovanja bio je vrlo širok. Uz bugarskog književnika, revolucionara i teoretičara Ljubena Karavelova, oštro je započeo borbu protiv romantizma u književnosti.
Zbog napada na vlast, 1874. godine osuđen je na devet meseci zatočeništva. Iz zatvora odlazi naručenog zdravlja, ubrzo nakon izlaska na slobodu razboleo se od tuberkuloze i preminuo u Trstu 1875. Godine. Sahranjen je u Jagodini, gde je proveo veći deo svog života. Poslednje reči su mu bile: „Zadrži suze i radi za svoj narod“.
Univerzitetska biblioteka u Beogradu nazvana je po Svetozaru Markoviću, zajedno s brojnim institucijama u Srbiji. Uvršten je u 100 najistaknutijih Srba. U Kragujevcu i danas postoji njegova kuća, dok u Jagodini ne postoji.
Bibliografija
„Pevanja i mišljenja“ (1869. godine)
„Realnost u poeziji“ (1870. godine)
„Srbija na istoku“ (1872. godine)
„Načela narodne ekonomije“ (1874. godine)